კვლევის მიზნები და მეთოდები

  reklama warmatebuli biznes saqmianobis erT-erTi ganmsazRvreli da ganuyofeli nawilia. firmebi uamrav Tanxas xarjaven TavianTi produqciis reklamirebisTvis da bunebrivia am xarjebis amoRebasac elian.  ra ganapirobebs reklamis efeqturobas? ra aris misi moqmedebis meqanizmi? adekvaturad asaxavs realobas Tu momxmarebels cru iluziebis msxverplad aqcevs?

  am kiTxvebze pasuxis gasacemad aucilebelia yvela xelmisawvdomi masalis Seswavla. mxolod mas Semdeg, rac SevqmniT zogad warmodgenas reklamaze, SesaZlebelia logikuri msjeloba da daskvnebis gamotana. სწორედ ესაა ჩემი კვლევის მიზანიც.

  pirvel rigSi, gadavwyvite ganvsazRvro reklamis arsi, gavacno mkiTxvels misi  istoria da daniSnuleba uZvelesi epoqidan Tanamedroveobamde. rogor daixvewa, ra tipebad daiyo sareklamo sfero da amJamad ra saSualebebiT xdeba reklamireba.

  amis Semdeg, aucileblad unda SevexoT msoflioSi sakmaod aqtualur debatebs reklamis garSemo. ganvixilavT reklamis kritikosebis da mxardamWerebis mosazrebebsa da argumentebs, gavigebT aris Tu ara reklama xarisxis signali.  

  bolos ki unda Camoyalibdes Tu rogor moqmedebs reklama sazogadoebaze. ra procesebi axdens gavlenas adamianis fsiqikaze, rogor iwvevs misi warmodgenebis, emociebis cvlilebas  da gansazRvravs mis konkretul qcevas.                                                                                

როგორ მოქმედებს რეკლამა საზოგადოებაზე?

          ამერიკელმა პუბლიცისტმა ვენს პაკარდმა რეკლამას ასე უწოდა „ხელოვნება დაუმიზნო თავში და მოარტყა საფულეში“.

adamianze sareklamo zemoqmedeba sakmaod rTulia. reklamis pozitiuri zemoqmedebis Sedegad adamianSi aRiZvreba reklamirebuli produqtis mimarT emociebis axleburi SegrZneba. reklamis zemoqmedebis warmateba yovelTvis mJRavndeba miRweul da dasaxul miznebs Soris kavSirebiT.

    მართლაც, reklamis zemoqmedebis Sedegad adamianSi SeiZleba axali warmodgenebis, emociis, survilis an ganzraxvis warmoCena reklamirebul produqtTan dakavSirebiT. ra Tqma unda sityva `produqti  ~ gamoiyeneba farTo gagebiT. reklama SeiZleba gaukeTdes sakveb produqtebs, samrewvelo produqts, codnas, organizacias, momsaxurebas, mogzaurobas, konkretul adamians, socialur ideas da kidev bevr rames.

sareklamo saqmianoba mecnierebis is dargia, romelic  iyenebs ekonomikis, fsiqologiis, sociologiis da teqnologiis  miRwevebs. reklama rogorc adamianTa  marTvis meTodi dakavSirebulia masobriv komunikaciebis amocanebTan.

masobrivi komunikaciis amocanaa reklamis saSualebiT moaxdinos adamianze zegavlena, reklamis mcodnes saqme aqvs xalxis did raodenobasTan, romelsac is ar icnobs da ar SeuZlian akontrolos is pirobebi, Tu rogor moxdeba am reklamis aRqma. reklamis organizatori iyenebs nebismier mxatvrul da grafikul gamosaxulebebs, raTa reklamis mimarTvas mianiWos meti momxibvleloba. adamianze moqmedebs rogorc gareTa, aseve Sida faqtorebi. am faqtorebis, zemoqmedeba Zalian mniSvnelovania sareklamo-sainformacio saqmianobaSi, radgan ase SeiZleba adamianis fsiqikis marTva reklamis zemoqmedebis procesSi.

     gare faqtorebia, rac xdeba irgvliv mocemul momentSi. es SeiZleba iyvnen adamianebi, romlebic imyofebian gverdiT, klimaturi pirobebi da a.S. xolo Sida  faqtorebi xdeba adamianis SigniT, gare faqtorebis paralelurad. es SeiZleba iyos adamianis damokidebuleba sxvadasxva nivTebisadmi, janmrTelobis mdgomareoba, Sexedulebebi, warsulis gamocdileba da a.S.

     es Sida da gare faqtorebi adamianSi iwveven garkveul fsiqologiur ganwyobas qceviTi  ganyobisa da moqmedebis - yidvis SesrulebisaTvis.

     sareklamo informacia warmoadgens gamRizianeblebis mTel kompleqss, romlis TiToeuli atarebs garkveul informacias, magaliTad feri, saxviTi formebi, kontrastuloba, moculoba da intensiuroba, sarkelamo mimarTvis siaxlis xarisxi da sxva. satelevizio reklamis warmatebisaTvis didi mniSvneloba aqvs Tanamedrove kompiuterul specefeqtebs, xmas, im melodias, romelic fonad gasdevs mocemul sareklamo klips, rac saboloo jamSi dadebiT zegavlenas axdens momxmarebelze. magaliTad, TeTri daTvi, romelic mxolod koka-kolas svams, pirveli sareklamo gmiria, romelic 1993 wels mTlianad kompiuterma Seqmna da dResac warmatebiT iRebs monawileobas aRniSnuli kompaniis sareklamo rgolebSi.

      aseve saqonels uqmnian momxibvlelobas popularuli msaxiobebi da kargad cnobili adamianebi. MmagaliTad, klaudia Siferi Cernigoriis kurortebs uwevda reklamas, arnold Svarcenegeri - xilis wvenebs, fexburTis mefe pele _ Tavisive saxelobis yavas, elizabed teilori sakuTar sunamos. ramdenime wlis win sakmaod didi Tanxis fasad miiRo monawileoba iaponelTa reklamaSi silvester stalonem. igi agitacias uwevda sosiss da mxolod or sityvas ambobda iaponurad `oiSi deso~ (`gemrielia~). Aamerikuli firmis mier milion dolarad Rirebul proeqtSi gadaRebulma yofili sabWoTa kavSiris eqs-prezidentma, mixeil gorbaCovma warmatebiT gaakeTa `pica hatis~ reklama da a.S.

reklamis zemoqmedebis Zala damokidebulia aseve ganmeorebiT informaciaze. gancxadeba unda  gameordes ramodenimejer Sinaarsis micemis axali xerxebiT da formebiT. erTxel informaciis mosmena ar aris sakmarisi, radgan xSiria informaciis daviwyeba. adamianis mexsiereba kodirebis specifikuri xerxebis daxmarebiT, informaciis gadamuSavebiT da SenaxviT warmatebulad wyvets reklamis amocanebs.

reklamis Semqmnelis  amocanaa, ipovos reklamis teqstis wardgenis iseTi meTodi, romelic daamaxsovrdeba adamians. aRsaniSnavia, rom sareklamo mimarTva uceb ar xvdeba adamianis yuradRebis sferoSi. fsiqologebis kvleviT, reklamis pirveli mimarTva xdeba 30-50% adamianTa yuradRebis sferoSi. gancxadeba aucilebelia gamoqveyndes minimum samjer, rom is moxvdes momxmareblis yuradRebis centrSi. fsiqologebi, sareklamo gancxadebas Semdegi grafikiT akeTeben: meore publikacia pirvelis Semdeg 2 dReSi unda gamoqveyndes; mesame publikacia pirvelidan 5 dRis Semdeg; meoTxe publikacia _ 10 dReSi; mexuTe publikacia _ 20 dReSi.

es aixsneba imiT, rom sareklamo teqstis gaazreba da damaxsovreba unda moxdes safexurebiT. rekomendirebuli ar aris xSirad radioTi gameordes sareklamo gancxadebebi da gamoyenebuli iyos erTi da igive gadacemis xerxebi. umjobesia gancxadebebis gadacemebi SesvenebebiT, musikis TanxlebiT. Tumca aqac mxedvelobaSi  miiReba is, rom momabezrebeli erTidaigive bgeriTi formebi gamoiwveven msmenelTa reaqciis Senelebas.

sareklamo mimarTvaSi saWiroa aRiniSnos argumentaciis ori meTodi: logikuri da fsiqologiuri. logikuri meTodi mimarTulia racionaluri sferosadmi da adamianis Segnebisadmi. am meTodebiT marketologi miuTiTebs momxmarebels nacnob problemebze. iqve miuTiTebs mis gadawyvetas.

fsiqologiuri meTodi moqmedebs grZnobebsa da interesebze. am SemTxvevaSi reklama kacobriobis emociur sferozea gaTvlili. cnobilia, rom dadebiT Sedegs ar iZleva ucxouri reklamebis pirdapiri gadmoReba, radgan maT reklamebSi ar aris mocemuli produqtis momxmareblobiTi Tviseba.

    fsiqologiuri zemoqmedebis meqanizmi momxmarebelze sqematurad ase gamoiyureba:

yuradRebis mipyroba => interesebis mxardaWera => emociebis gamovlena => darwmuneba => gadawyvetilebis miReba => moqmedeba

რეკლამა როგორც ხარისხის სიგნალი

reklamis mravali saxeoba sakmaod mwir informacias iZleva reklamirebuli saqonlis Sesaxeb. ganvixiloT firma, romelic sauzmisTvis saWiro romelime produqtis reklamirebas eweva. tipur reklamaSi, romelime cnobili msaxiobi, romelsac amisTvis sakmaod bevrs uxdian, sauzmes miirTmevs da bednieri saxiT gvamcnobs, ra gemrielia es burRuli. ra informacias gvawvdis realurad es reklama?

Uufro mets vidre SeiZleba adamianma ifiqros. reklamis momxreebi amtkiceben, rom iseTi reklamac ki, romelic, erTi SexedviT mcire informacias Seicavs, bevrs ambobs saqonlis xarisxis Sesaxeb. TviT is faqti, rom firmas SeuZlia reklamaze didi Tanxebis daxarjva, SeiZleba iyos signali, romelic SemoTavazebuli saqonlis xarisxze metyvelebs.

    firma romelic sakuTari produqtis xarisxSi darwmunebulia mis reklamaze Tanxebis daxarjvas ar moerideba, radgan icis rom es gayidvebs xangrZlivi periodiT gazrdis. Ddabalxarisxiani produqciis reklamirebiT ki kompania mxolod mcire mogebas naxavs, radgan ukmayofilo momxmarebeli momavalSi uars ityvis mis SeZenaze. Aam SemTxvevaSi reklamaze gaRebuli Tanxebi kompaniisTvis mxolod zedmeti xarjebia.

   yvelaze gasaocari reklamis am TeoriaSi isaa, rom Tu ras gvauwyebs reklamis teqsti imdenad mniSvnelovani araa, ramdenadac is faqti, rom momxmarebelma icis: reklama Zviria. mcire biujetiani reklama ver iqneba xarisxis signali.

დებატები რეკლამის გარშემო

reklamebis raodenobis da popularobis gazrdasTan erTad sul ufro mwvavdeba debatebi mis garSemo.  fuWad xarjavs Tu ara sazogadoeba reklamaze gaRebul resursebs? aqvs Tu ara reklamas raime faseuli mizani? Aawvdis momxmarebels zust da sando informacias Tu mxolod masze zemoqmedebisTvis gamoiyeneba? sazogadoebis da ekonomistebis azri orad iyofa. sanam daskvnas gamovitandeT es Sexedulebebi unda ganvixiloT.

reklamis kritika. 
   reklamis kritikosebi amtkiceben, rom firmebi reklamas awarmoeben adamianTa gemovnebiT manipulirebis mizniT. reklamis didi nawili ufro fsiqologiuria, vidre informaciuli. magaliTad, romelime ualkoholo sasmelis tipuri satelevizio reklama. Ees reklama momxmarebels arafers eubneba produqciis fasisa da xarisxis Sesaxeb. Amis nacvlad momxmareblebi mSvenier, mzian amindSi, sanapiroze gasuli bednieri adamianebis pikniks uyureben. TiToeuls xelSi am sasmelis boTli uWiravs. Aam reklamis mizania, gamogigzavnoT qvecnobieri Setyobineba, rom am sasmelis yidvis Semdeg Tqveni cxovreba ukeTesobisken Seicvleba. reklamis kritikosebi amtkiceben,rom aseTi reklama iwvevs survils, romelic sxvagvarad aravis gauCndeboda.

Kkritikosebi imasac amboben,rome reklama konkurencias abrkolebs. xSirad reklama saqonels sxva saqonlisgan imaze ufro gansxvavebulad warmoaCens, vidre is sinamdvileSia. saqonlis gansxvavebulobis SegrZnebisa da savaWro markis mimarT loialobis gazrdis gziT, reklama aRwevs imas, rom momxmareblebi nakleb yuradRebas aqceven msgavsi saqonlis fasebs Soris gansxvavebas. 

reklamis mxardaWera.

reklamis momxreebi amtkiceben, rom firmebi reklamas imisTvis iyeneben, rom momxmarebels sakuTari saqonlis Sesaxeb miawodos informacia. reklama gvamcnobs gasayidi saqonlis fasebs, axali produqtis gamoCenisa da sacalo vaWrobis maRaziebis adgilmdebareobas. Ees informacia momxmarebels ukeTesi arCevanis gakeTebis saSualebas aZlevs, rac aZlierebs bazris unars, efeqtianad gaanawilos resursebi.

reklamis momxreebi imasac acxadeben, rom reklama xels uwyobs konkurencias. vinaidan reklama momxmarebels srul informacias awvdis bazarze arsebuli yvela firmis Sesaxeb, momxmarebels SeuZlia fasebs Soris gansxvavebebis ufro kargad gamoyeneba. amasTanave, reklama axal firmebs uadvilebs bazarze Sesvlas, reklama axalmosulebs momxmareblis yuradRebis mipyrobaSi exmareba.

რეკლამის საკანონმდებლო რეგულირება

Mmravali kanoni arsebobs, romelic aregulirebs reklamis moqmedebas da icavs sazogadoebis interesebs. Reklamis Seqmnis procesSi gansakuTrebuli yuradReba eqceva socialuri pasuximgeblobisa da biznes eTikis normebis gaTvaliswinebas.    

     aSS 1938 wels miRebuli iqna reklamis erovnuli  regulirebis  kanoni, romelic pirdapir miuTiTebda, rom  aucilebelia  momxmarebelTa dacva macdunebeli da arsamarTliani reklamisagan, Tumca realurad es terminebis sakamaTo gaxda sazogadoebaSi. xSirad aris mosazreba, rom reklamis  zegavleniT  momxmarebeli yidulobs iseT produqts, romelic mas ar sWirdeba. agresiuli da arakeTilsindisieri reklama, romelic ugulvelyofs momxarebelTa da konkurentTa interesebs kategoriulad akrZalulia.

     SvedeTi  ki es aris qveyana bavSvebze orientirebuli reklamis gareSe. aRniSnuli akrZalva gamoxatavs sazogadoebis saerTo konsesuss imis Sesaxeb, rom bavSvebi gansakuTrebul dacvas saWiroeben, radgan isini ufro mimndobni da gulubryviloebi arian, vidre ufrosebi. norvegiamac SvedeTis msgavsi akrZalva daawesa. amerikis mraval StatSi amoqmedda kanoni, romliTac im pirs, romelic gaxda reklamis msxverpli, SeuZlia iCivlos sasamarTloSi, riTac reklamaSi tyuilis gaparvas akontroleben. Aamis gamo skandalad iqca wlebis manZilze firma `uorner lambertis~ mier reklamirebuli preparati `lasterini~, rogorc gaciebis uebari saSualeba. mogvianebiT dadginda, rom es gancxadeba sinmdviles ar Seefereboda, ris gamoc mas sasamarTloSi uCivles. firmas aekrZala msgavsi reklama Dda daudginda 10,2 milioni dolaris daxarjva masmediaSi Semdegi gancxadebis gansaTavseblad: `lasterini ver dagexmarebaT Tavidan aiciloT gacieba”.

    saqarTveloSi moqmedebs kanoni ,,reklamis Sesaxeb” da kanoni ,,momxmarebelTa uflebebis dacvis Sesaxeb”. romlebic iTvalisiwnebs momxarebelTa da  mwarmoebelTa dacvas  arakeTilsindisieri, yalbi  reklamisagan da  argulirebs reklamis  moqmedebis areals sakanonmdeblo doneze. kanonSi aRniSnulia: _ Tu momxmarebeli gaxda arakeTilsindisieri reklamis msxverpli, mas ufleba aqvs wamoayenos miyenebuli zaralis anazRaurebis moTxovna. kanoni ,,reklamis Sesaxeb” awesebs garkveul kvotebs imasTan dakavSirebiT, Tu saeTero drois ra nawili SeiZleba daeTmos sareklamo tixrebs. calke WrilSi ganixileba saganmanaTleblo gadacemebi. aseTi tipis gadacemebi SesaZlebelia Sewydes ara umetes 15 wuTSi erTxel da ara umetes 45 wamiT, xolo sxva gadacemebi, romelTa xangrZlivoba 1 saaTze naklebia _ ara umetes 3-jer translirebis ganmavlobaSi. zogadad ki, radio da telegadacemebSi reklama dRe-Ramis ganmavlobaSi ar unda aRematebodes mauwyeblobis saeTero moculobis 15%-s, xolo yoveli erTi saaTi saeTero drois ganmavlobaSi _ 20%-s, garda socialuri reklamisa da specializebuli sareklamo radio da telegadacemebisa, romlebic registrirebulia rogorc sareklamo gadacemebi.

რეკლამა საქართველოში

      saqarTveloSi sareklamo saqmianobis gamococxleba gasuli saukunis 90-iani wlebis Semdeg daiwyo. manamde ki, SeiZleba gagikvirdeT, magram arsebobda sareklamo saqmis specifikuri saxeoba, romelsac sabWoTa reklama erqva. is

cxadia, maSindeli kanonebiT viTardeboda da ualternativoc iyo. reklama mouwodebda sabWoTa moqalaqeebs SeenaxaT fuli Semnaxvel salaroSi, daecvaT sabWoTa kavSiris sazRvrebi , Caweriliyvnen moxaliseebad, xma miecaT kompartiis wevrebisaTvis da a.S. bunebrivia am kanonebiT `viTardeboda~ qarTuli reklamac.

      sakmaod mniSvnelovani iyo 1998 wels saqarTvelos parlamentis mier reklamis Sesaxeb miRebuli kanonis amoqmedeba. aRniSnuli kanoni aregulirebs saqarTvelos sasaqonlo da safinanso bazrebze reklamis warmoebis, ganviTarebisa da gavrcelebis dros warmoqmnil samarTlebriv urTierTobebs. kanonis mizania reklamis sferoSi jansaRi konkurenciis ganviTareba, sazogadoebrivi interesebisa da momxmarebelTa uflebebis dacva, arasaTanado reklamis Tavidan acileba da sxvა.

      aRsaniSnavia, rom pirveli qarTuli satelevizio reklama eTerSi gavida jer kidev XX saukunis 50-iani wlebis bolos. es iyo jemis reklama, romelsac popularizacias uwevda cnobili telewamyvani Janeta arCvaZe.

     dReisaTvis viTareba sareklamo saqmianobis sferoSi radikalurad Seicvala. amJamad saqarTveloSi ramdenime aTeuli sareklamo saagento arsebobs. SeiniSneba sareklamo biznesis ganviTarebis tendenciebic. Tumca gasuli wlis agvistoSi

ganviTarebulma tragikulma movlenebma uaryofiTi gavlena qarTul sareklamo bizneszec iqonia.

     rogorc sxva qveynebSi, ise saqarTveloSic maRalia gadasaxadebi satelevizio reklmaze. amJamad sxvadasxva qarTul telearxebze reklamis ganTavsebis tarifebi ramdenime aTeulidan ramdenime aseul dolars Soris meryeobs da damokidebulia imaze, Tu dRis romel monakveTSi da gadacemaSi midis reklama. aRsaniSnavia, rom gamokvlevebis mixedviT, `rusTavi 2~ flobs saqarTvelos satelevizio sareklamo bazris 50-60%-s.

რეკლამის ტიპები

ganasxvaveben reklamis cxra ZiriTad tips:

1. savaWro markis reklama. am reklamaSi mTavari yuradReba eqceva savaWro markis saxis Seqmnas da savaWro markis xangrZlivi cnobadobis uzrunvelyofas. reklamebs Soris savaWro reklamas mniSvnelovani adgili ukavia. Tumca sxva formebsac aqvT aranakleb mniSvneloba adamianis cxovrebaSi. gamoyenebuli reklamebis gamaerTianebelia is, rom aRZras adamianebSi konkretuli qmedebebi. savaWro reklamas unda hqondes reklamis keTilsindisierebis iseTi maxasiaTeblebi, rogoric aris samarTlianoba, konkretuloba, mizandasaxuleba, humanuroba da kompetenturoba. dauSvebelia arakeTilsindisieri, aradamajerebeli da araeTikuri reklamebis gamoyeneba.

amrigad, mTeli sareklamo procesi zemoqmedebs momxmarebelze da mWidro kavSirSia pirovnebis cxovrebis stilTan,  sazogadoebis ekonomikur, socialur da eTikur amocanebTan  da miznebTan. 

       2. sacalo-savaWro reklama, romelic lokalur xasiaTs atarebs da fokusirebulia savaWro wertilze an momsaxurebis sferos sawarmoze, sadac SeiZleba iyidebodes mravali sxvadasxvagvari saqoneli an gvTavazobdnen gansazRvrul momsaxurebas. sacalo-savaWro reklamaSi  yuradRebas amaxvileben fasze, saqonlis xelmisawvdomobaze, savaWro wertilis adgilmdebareobaze da mis samuSao droze.

3. politikuri reklama. is warmoadgens politikuri procesebis mniSvnelovan nawils, sadac daSvebulia asarCev postebze kandidatebis reklamireba.

    4. reklama cnobierebaSi. is aucilebelia adamianebisaTvis, raTa SesaZlebloba hqondeT gaigon Tu sad da rogor SeiZleba SeZenil iqnas esa Tu is saqoneli an momsaxureba. am reklamis kargad cnobili formaa `yviTeli furclebi~.

     5. reklama dauyovnebeli gamoZaxiliT. reklamis Sedegad momxarebeli myisierad reagirebs reklamaze.

    6. saqmiani reklama. saqmiani reklama Seicavs Setyobinebas, romelic mimarTulia sacalo da sabiTumo vaWrebis, distibutorebis,  sawarmoebis-myidvelebis da specialist-profesionalebisaken. aseTi saxis reklama ganTavsebulia  profesionalur Jurnalebsa da gamocemebSi, aqvs gamokveTili, informaciiT gajerebuli teqsti da ilustracia.

    7. institucionaluri (korporaciuli) reklama. am reklamas agreTve uwodeben korporaciul reklamas. misi mizania korporaciis cnobadobis Seqmna an sazogadoebis yuradRebis miqceva Sesabamisi organizaciis Sexedulebis mimarT.

    8. socialuri  reklama. socialuri reklama propagandas uwevs raime pozitiur movlenas, rogoricaa vTqvaT sasmelis uaryofa manqanis tarebis dros.

   9. interaqtiuli reklama. interaqtiuli reklama midis individualur momxmarebelTan, romelsac gaaCnia kompiuteri da interneti. reklama ganTavsdeba veb gverdebze.